Mohammed

Muli en Mohammed vluchten in 2012 naar Nederland omdat zij als gemengd stel -hij een illegale vluchteling uit Eritrea, zij een dochter uit een rijke Jemenitische familie- in geen enkel Arabisch of Afrikaans land samen een toekomst op kunnen bouwen. Als hun in het geheim gesloten huwelijk in Jemen bekend zou worden, zouden beiden gedood worden vanwege schending van de eer van Muli’s familie.

Tekst: Jonneke van Wierst

(Amsterdam, oktober 2014)

Stadsjongen in Ethiopië

Mohammed wordt geboren in Nazareth (Adama), de derde stad van Ethiopië. Een stad met meer dan 200.000 inwoners. Zijn vader handelt in peulvruchten en bouwt er eigenhandig een huis voor zijn gezin. Zijn zaken gaan goed en ze hebben financieel niets te klagen. Mohammed heeft een oudere broer, Ahmed, drie jongere zussen en als hij 15 is wordt er nog een broertje geboren: Amar. Zijn ouders zijn afkomstig uit de provincie Eritrea, maar Mohammed voelt zich gewoon Ethiopiër en houdt van ‘zijn’ stad: Nazareth.

PUPPY

Ahmed en Mohammed zijn allebei goede leerlingen. Ahmed is serieus, goed in wiskunde en houdt van muziek. Zijn vader hoopt dat hij medicijnen gaat studeren na zijn middelbare school. Mohammed ’s interesse gaat meer uit naar geschiedenis en literatuur. Hij is ondernemender en ook ongehoorzamer dan zijn broer. Hij houdt van voetbal en met zijn vrienden de stad doorkruisen. Mohammeds kamer is een permanente puinhoop. Hij smokkelt een puppy mee naar binnen die uitgroeit tot een vervaarlijk ogende hond die keer op keer door zijn vader de straat op wordt gejaagd en onmiddellijk weer door Mohammed naar binnen gehaald als zijn vader voor zaken de deur uit gaat. Ahmeds kamertje is altijd netjes, behalve als Mohammed er zijn platen van U2, The Beatles en Michael Jackson heeft gedraaid.
De hond mag pas blijven van hun vader nadat hij een drietal inbrekers de stuipen op het lijf heeft gejaagd.

"De hond mag pas blijven van hun vader nadat hij een drietal inbrekers de stuipen op het lijf heeft gejaagd."

OORLOG

Hun hele leven verandert als er in 1998 oorlog tussen Ethiopië en Eritrea uitbreekt. Zoals duizenden andere in Ethiopië wonende Eritreeërs moeten ze alles en iedereen achterlaten. Met alleen handbagage worden ze in een bus gezet en gedeporteerd naar Eritrea. Mohammed moet stoppen met school. Ahmed, die al eindexamen heeft gedaan, gaat niet naar de universiteit, maar na aankomst in Eritrea direct het leger in.

GHINDA

Het gezin komt terecht in Ghinda, geboorteplaats van Mohammeds grootouders. In Ghinda is ‘helemaal niets’: alleen een Koranschooltje. Mohammed leert er een beetje Arabisch. Zijn vader probeert opnieuw te beginnen met een winkeltje aan huis, maar krijgt een hartaanval na het bericht dat Ahmed is omgekomen in de beruchte slag om Badme. Hij leeft nog twee jaar door als een ‘gebroken man’ voordat een volgende hartaanval hem fataal wordt.

JEMEN

Ook Mohammed krijgt een oproep voor het leger. Zijn ouders willen dat hij vlucht. Hij wil niets liever: weg uit het verschrikkelijke Ghinda, de puinhopen van hun gezin. Hij verlaat Eritrea en gaat naar Jemen. Hij komt terecht in een wijk vol Eritrese en Ethiopische vluchtelingen in de hoofdstad Sanaa en gaat op zoek naar werk.

‘VERLIEZER’

Het verdriet om de dood van zijn broer, om het verlies van zijn familie, zijn toekomst en onbezorgde leven in Ethiopië heeft hij jaren lang diep weggestopt. Pas nu, terwijl hij huilt om zijn mislukte pogingen om met Muli alsnog een gelukkig leven op te bouwen in Nederland, huilt zijn hart ook om alles en iedereen die hij verloor door het uitbreken van de Ethiopië-Eritrea oorlog. Zijn confrontaties met de Nederlandse authoriteiten die twijfelen aan zijn identiteit en het verhaal van zijn liefde voor Muli ‘ongeloofwaardig’ noemen, hebben zijn zelfbeeld danig aangetast…

BRIEFJE

Mohammeds leven in Sanaa neemt in oktober 2008 een bizarre wending nadat een hem volstrekt onbekende vrouw in boerka hem een briefje met haar telefoonnummer in de hand drukt. Mohammed, nooit vies van avontuur, kan de verleiding niet weerstaan en belt haar. Hij vermoedt te maken te hebben met een getrouwde Arabische vrouw die seksueel niet aan haar trekken komt bij haar –misschien wel jaren oudere- man. In Afrikaanse kringen in Jemen worden volop grappen gemaakt over de ‘krampachtige’ seksuele moraal van Arabieren. En men zegt dat Arabische vrouwen elkaar ophitsende verhalen vertellen over de potentie van Afrikanen.

"Hij vermoedt te maken te hebben met een getrouwde Arabische vrouw die seksueel niet aan haar trekken komt..."

ONTBERINGEN

Voor de derde maal in zijn leven laat Mohammed alles en iedereen achter, ditmaal om een leven op te bouwen met zijn geliefde Muli, de vrouw die zijn ‘hele familie’ wordt: ‘mijn vrouw, mijn moeder, mijn zuster, mijn LEVEN’.

GRIEKENLAND

In juli 2010 vliegt hij op een vals paspoort naar Turkije en steekt vandaar illegaal de grens over naar Griekenland. Hij houdt zich in Athene in leven met minimale middelen terwijl hij zich onzichtbaar probeert te houden voor de Griekse politie. Werk vinden lukt niet in de winter. Drie keer belandt hij in de Griekse vreemdelingendetentie waar overleven haast nog moeilijker is dan in de straten van Athene. In de zomers van 2011 en 2012 plukt hij druiven en olijven op het platteland van Thessaloníki. Hij maakt lange werkdagen voor een salaris van één euro per uur. Hij vertelt Muli niets van zijn ontberingen in de schaarse telefoongesprekjes die hij met haar voert en leidt honger om te sparen voor haar ticket.

NAAR NEDERLAND

In oktober 2012 is het dan eindelijk zover: Muli vliegt met een Egyptische reisagent naar Turkije en rijdt vandaar met de auto door naar Griekenland. Samen vliegen ze naar Frankrijk, op Soedanese paspoorten met hun foto erin. Daarna nemen ze de trein naar Nederland en vragen hier asiel aan.

GEBOORTEBEWIJS

Het enige dat Mohammed heeft om zijn identiteit te bewijzen is een geboortebewijs uit Nazareth, Eritrea. Zijn vader vroeg het voor hem aan toen hij Mohammed rond zijn vijfde verjaardag voor school inschreef. Maar voor de Nederlandse autoriteiten is een geboortebewijs geen officieel identiteitsbewijs.

Naschrift

In augustus 2014 dient Mohammed samen met Muli, met nieuwe bewijsstukken, een herhaald asielverzoek (HASA) in. Hun aanvraag wordt afgewezen. De IND meent dat het nieuwe bewijs niet voldoet aan daarvoor geldende criteria. Hun advocaat gaat in beroep en als resultaat van de daaruit voortkomende rechtszaak krijgen beiden in oktober opvang in het AZC Almere toegewezen.
De rechter in Utrecht vindt hun zaak te complex om over te oordelen en wijst door naar de meervoudige rechtbank. Deze zaak dient op 22 januari 2015 in Utrecht. Het duurt tot 12 mei voor de rechtbank tot een uitspraak komt: Ze hebben de twee niet als ‘stel’, maar individueel beoordeeld, omdat na de eerste asielaanvraag ‘in rechte’ is vast komen staan dat zij -door gebrek aan bewijs toen- ‘in Jemen nog geen relatie hadden’.

De rechtbank erkent dat er voldoende nieuw bewijs is dat aantoont dat Muli bij terugkeer gevaar loopt door haar familie te worden omgebracht. De rechtbank zegt de IND dus een nieuw oordeel uit te spreken over haar HASA waarin dit bewijs wordt meegewogen.
Het beroep van Mohammed wordt afgewezen omdat zijn claim -samen met Muli- nergens naar terug te kunnen keren ‘niet wordt gevolgd’, omdat het feit dat de twee al in Jemen een relatie hadden ‘niet wordt gevolgd’. Muli houdt haar recht op opvang in AZC Almere, Mohammed niet.

De relatie tussen de twee is inmiddels zodanig verslechterd dat zij overeenkomen uit elkaar te gaan. Mohammed vertrekt in oktober 2015 naar Duitsland waar hem nog wel opvang wordt geboden. Hij wil vanuit Duitsland naar Canada emigreren. Het is onbekend waar hij nu verblijft.

DIT WAS HET VERHAAL VAN MOHAMMED
ZOALS HIJ LEVEN ER IN NEDERLAND NOG DUIZENDEN
ONGEDOCUMENTEERDE VLUCHTELINGEN

Het verhaal van Mohammed is opgetekend in zijn eigen woorden na bestudering van zijn immigratiedossier, gesprekken met zijn advocaat en gedegen onderzoek naar zijn achtergrond.