RECHTER: 24-UURS OPVANG OP DOKTERSVOORSCHRIFT

De gemeente Amsterdam mag op 26 oktober dertien zieke ongedocumenteerde mensen uit de 24-uurs opvang de Daalburgh, gerund door het Leger des Heils, laten zetten, maar er is wel sprake van een zorgovereenkomst van het Leger met de groep en zolang artsen van de GGD dit noodzakelijk achten moet 24-uurs zorg gecontinueerd worden.

Het is de uitkomst van het ‘turbo beroep’ dat donderdag 20 oktober diende voor het Gerechtshof in Amsterdam. Het Hof zal zijn arrest later motiveren.
Op 30 september had de lagere rechter bepaald dat de dertien Daalburghers vóór 26 oktober hun opvang moesten verlaten, dat er geen sprake was van een ‘zorgovereenkomst’ tussen het Leger en de dertien en dat ‘opvang’ geen onderdeel uitmaakt van ‘zorg’.


Daalburghbewoners eisen behoud 24-uursopvang

Amsterdam, 21 oktober 2016

Tekst: Jonneke van Wierst

‘Concreet betekent het dat de gemeente de 24-uurs opvang niet na 12 maanden zomaar mag stop zetten. De opvang moet gecontinueerd worden zolang een GGD-arts dit nodig acht.’ Aldus Pim Fischer, advocaat van de dertien. ‘Officieel zijn we niet in het gelijk gesteld door het Hof omdat we geëist hadden dat de mensen in de Daalburgh mochten blijven. Toch: voor ons een goede uitspraak. Ze moeten uit de Daalburgh verhuizen en Het Leger des Heils mag cliënten overdragen aan HVO Querido, de beheerders van de BBB. Maar ik heb tijdens de zitting gezegd dat het mij niet kan schelen wie de zorg verleent, als de zorg maar wordt verleend in de voor hun noodzakelijke 24-uurs context.’
In de juridisch complexe zaak stonden de gemeente Amsterdam en het Leger des Heils gezamenlijk tegenover de dertien ongedocumenteerde bewoners van het zorgcomplex de Daalburgh.

12 maanden limiet

De gemeente startte vorig jaar zomer het ‘Programma Vreemdeling’ waarin zij behalve nachtopvang in twee Bed-Bad-Brood- (BBB) voorzieningen in de stad, dertig plaatsen inrichtte voor 24-uurs opvang, bedoeld voor (ernstig) zieke mensen zonder verblijfsrecht. Volgens de gemeente is die dag- en nachtopvang een ‘gunst’ die ze vreemdelingen verleent. Omdat het om een ‘gunst’ en geen ‘plicht’ zou gaan en de gemeente niemand zonder verblijfspapieren onbeperkte dag- en nachtopvang wil geven, verbond de gemeente een limiet van een jaar aan de 24-uurs opvang voor zieken. Binnen dat tijdsbestek moesten de mensen een ‘oplossing’ vinden voor hun situatie: gezondheidsherstel en/of een verblijfsstatus of vertrek uit Nederland. Indien dat niet lukte binnen het jaar, stond voor hen –zoals voor iedereen zonder verblijfsrecht- slechts de nachtopvang van de BBB’s open.

kankerpatiënten

Veel mensen om wie het draait waren donderdag aanwezig in het Paleis van Justitie om uit te leggen waarom zij niet overdag op straat kunnen leven. Een nierpatiënt verklaarde drie maal per week gedialyseerd te moeten worden, een speciaal dieet te hebben en vaak overdag te moeten rusten. Een van de twee aanwezige kankerpatiënten stelde: ‘Ik kan nauwelijks lopen. Mijn darmen zijn na een operatie verkleefd geraakt. Ik heb doorlopend pijn en moet veelvuldig gebruik maken van het toilet.’ Volgens advocaat Pim Fischer wisten zowel de gemeente als het Leger des Heils vorig jaar al dat zij te maken hadden met chronische patiënten voor wie een ‘gezondheidsoplossing’ niet in bereik ligt. Voor het merendeel van de mensen geldt bovendien dat zij geen toegang hebben tot gezondheidszorg in hun land van herkomst en om die reden terugkeer voor hen geen opties is.

‘willekeurig contract’

Het Leger des Heils sloot vorig jaar met de gemeente een contract om de mensen op te vangen in een door hun beheerd zorgcomplex: eerst de Oosterburgh en vanaf januari 2016 de Daalburgh. Het Leger liet de ongedocumenteerde bewoners bij binnenkomst een ‘standaard’ zorgovereenkomst tekenen. Volgens Amsterdams Leger des Heils-directeur Henk Dijkstra was die ondertekening slechts bedoeld om te zorgen dat mensen zich zouden conformeren aan de huisregels: ‘We hadden haast en hebben daarom een willekeurig contract uit de kast getrokken. Een contract dat we voor iedereen gebruiken.’ En hoewel het een ‘zorgcontract’ betrof kon het volgens het Leger niet als zodanig worden gezien omdat zorgcontracten alleen gelden voor mensen met verblijfsrecht, binnen het kader van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Illegaal in ons land verblijvende vreemdelingen hebben in Nederland slechts recht op medische hulp in levensbedreigende situaties. Opvang of huisvesting valt daar niet onder, zo bevestigde de voorzieningenrechter op 30 september de redenering van het Leger des Heils. De Daalburghbewoners dienden voor het hoger beroep verklaringen in van behandelaars die stelden dat 24-uurs opvang medisch noodzakelijk is voor hun patiënten.

12 maanden limiet van tafel

Het arrest van het Hof nu wijst erop dat de afgesloten contracten weldegelijk een verplichting van zorgcontinuering inhouden en een arts per individu bepaalt wat behoort tot ‘medisch noodzakelijke zorg’. De toets wordt door de rechters in handen gelegd van de GGD. Alle mensen die niet al recent bij de GGD-artsen zijn geweest krijgen nu twee weken de tijd om een ‘herkeuring’ te ondergaan. Het is nu dus aan de artsen en niet meer aan de gemeente om te bepalen hoe lang iemand 24-uurs opvang behoeft en de ‘harde’ 12 maanden limiet is van tafel.
‘Mijn cliënten kunnen zich vinden in het feit dat nu een arts zal beslissen over continuering van hun 24-uurs opvang en niet de gemeente. Ik dus ook. Hoewel er nog veel vragen openstaan rond de praktische invulling van hun zorg en opvang in de BBB,’ zegt advocaat Fischer. ‘Mijn dertien cliënten moeten nu maandag 25 oktober verhuizen en voor zover ik weet heeft de BBB in Amsterdam maar vijf plaatsen voor ze beschikbaar.’